Land en cultuur
Noorwegen is een fantastisch vakantieland met een geweldige cultuur. De gebruiken van de inwoners zijn sterk bepaald door de eigenschappen van het land. Dit heeft alles te maken met natuur van Noorwegen. Dit betekent overigens niet dat Noorwegen een sober en eenvoudig land is. In tegenstelling tot je zou denken is het heel modern.
‘Friluftsliv’ of buitenleven
Noorwegen heeft een overweldigend mooie natuur. Dit heeft ook de cultuur en volksaard sterk gevormd. De ruige natuur is niet alleen mooi maar geeft ook uitdagingen aan het leven. De Noren leven samen met de natuur. Het is een gegeven waar je rekening mee houdt en tot een levensstijl geworden is. De Noren noemen dit friluftsliv wat niet makkelijk te vertalen is. Kortgezegd gaat het om buitenleven. Het betekent dat de Noren zelf graag buiten zijn. In de zomer wanneer het lang licht is, wordt er veel gewandeld en gesport. In de winter vertaalt zich zit naar langlaufen en skiën. De term friluftsliv gaat alleen om meer dan buiten zijn en sporten. Het gaat om een levenshouding, dicht bij de natuur die voor rust en vermindering van stress geeft.
Het weer en klimaat in Noorwegen
Bij mensen die Noorwegen nooit bezocht hebben leven angstige beelden over het weer en het klimaat van Noorwegen. In Noorwegen, daar regent het toch altijd? Veel mensen denken dit, in de meeste gevallen echter onterecht. Door de geologische bouw en geografische ligging van het land valt er in het (zuid)westen veel regen. In het binnenland en het noorden, droog gehouden door de bergen, valt minder neerslag. In veel binnenlandse gebieden minder dan 500 mm gemiddeld per jaar. Sommige plaatsen in Lapland zelfs minder dan 300mm. Nederland ontvangt op sommige plaatsen meer dan 900 gemiddeld! De Noorse stad Brekke (Sogndal, west-Noorwegen) echter heeft een gemiddelde neerslag van om en nabij de 3575 mm. Sommige bergen die op het westen gelegen zijn, direct aan de kust ontvangen jaarlijks meer dan 5000 mm. In het westelijke fjordengebied is meer dan 5 meter sneeuw op 1200 meter hoogte in de winter geen uitzondering. Ook hiervoor geldt dat het noorden en het binnenland veel droger zijn, maar wel kouder in de winter. Door de lange dagen in het noorden zijn er plekken in Lapland die zonniger zijn dan bijvoorbeeld een Italiaanse badplaats.
Noorwegen in statistieken
Inwoners: 5.379.000
Oppervlakte: 385.155 km2 (10 keer groter dan Nederland)
Inwoners steden:
Oslo (550.000)
Bergen (230.000)
Trondheim (145.000)
Stavanger (107.000)
Kristiansand (73.000)
TromsØ (58.000)
Hoogste berg: Galdhoppiggen (2469 m)
Staatsvorm: constitutionele monarchie
Relegie: o.a. de Lutherse staatskerk
Politiek in Noorwegen
Op 17 mei 1814 kreeg Noorwegen in het plaatsje Eidsvoll zijn grondwet. Als voorbeeld voor de Noorse grondwet gold de grondwet van de Verenigde Staten van Amerika. Pas in 1905 werd de Unie met Zweden opgeheven en werd Noorwegen een autonome, constitutionele monarchie. Het koningschap heeft in Noorwegen een symbolische functie, maar dankzij de vroegere koningen Haakon en Olav en de huidige koning Harald is het koningshuis heel populair bij de Noorse bevolking. Het parlement bestaat uit een kamer met 165 afgevaardigden. De afgevaardigden van het parlement worden net als in Nederland om de vier jaar gekozen.
De taal in Noorwegen
De overgrote meerderheid van de Noren spreekt Noors. De Samische minderheid spreekt daarnaast ook haar eigen taal, het Samisch. In het uiterste noorden, in de gemeenten nabij de Finse grens, wordt van oudsher ook Fins gesproken. Het Noors heeft twee officiële standaardvarianten: het Bokmål, dat uit het Deens voortkomt, en het Nynorsk, dat op basis van West-Noorse dialecten is gevormd.
De volkslied van Noorwegen
Het Noorse volkslied werd voor het eerst gezongen in 1864 naar aanleiding van de 50e verjaardag van de Noorse grondwet. De tekst is tussen 1859 en 1868 geschreven door Bjørnstjerne Bjørnson en Rikard Nordraak heeft de muziek in 1864 gecomponeerd. Bij bijvoorbeeld sportwedstrijden of officiële momenten wordt het laatste of de laatste twee coupletten gezongen.
De Noorse geschiedenis in jaartallen
Noorwegen heeft een rijke geschiedenis die diep verweven is met de Noorse cultuur. De oertijd, de periode van de Vikingen en de opkomst van het christendom hebben de geschiedenis bepaald.
8000 v.C. Aan het einde van de laatste ijstijd volgen de eerste mensen rendieren en ander jachtwild naar het noorden.
1500-500 v.C. Bronstijd. In het zuiden voornamelijk boerenculturen, in het noorden hoofdzakelijk een jachtcultuur.
1030 Slag bij Stiklestad. Deze slag wordt veelal gezien als het moment dat Noorwegen christelijk werd.
1397 Unie van Kalmar (Denemarken, Zweden en Noorwegenl tot 1523)
1991 Harald V wordt koning van Noorwegen.
1994 Noorwegen zegt voor de tweede keer ‘nee’ tegen EU-lidmaatschap.
2006 Het Noorse aardoliefondsvolume haalt het record van 325 miljard euro (in 2022 is het fonds gegroeid tot 1250 miljard euro)
Vikingen
De Vikingen hebben een belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis en cultuur van Noorwegen. Tot op heden is die invloed nog te vinden. In de kunst en natuurlijk oude gebouwen (zoals de staafkerken) die zijn overgebleven.
Sami cultuur
Naast de Vikingen heeft de Sami-cultuur en hun geschiedenis een belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis van Noorwegen. En hebben de Sami’s ook belangrijke invloed op de huidige cultuur. Als een oude cultuur met een rijke geschiedenis die eeuwenlang heeft standgehouden, valt er veel te leren over het Sami-volk. De meeste Sami’s hebben hun roots in Noorwegen, van legendarische oorsprongsverhalen tot hoe ze in de loop van de tijd zijn veranderd. Het is één van Europa’s meest fascinerende inheemse culturen.
Noorwegen is een rijk land
Wanneer je in Noorwegen bent merk je al snel dat het leven meer kost dan in Nederland. Dit heeft alles met de levensstandaard in Noorwegen te maken. Noorwegen is als land rijk en dat zorgt ervoor dat de inkomens hoog zijn en dat de Noren meer te besteden hebben. Een belangrijke oorzaak hiervan is de vondst van olie en gas in de Noordzee. Toen Noorwegen olie vond bedacht men een plan om dit zo goed mogelijk te besteden. Dat heeft goed uitgepakt. Men stopt de inkomsten van de verkoop in olie in een fonds. Vanuit dit fonds wordt ingezet op solidariteit en duurzaamheid. Op deze manier wordt ingezet op de lange termijn om Noorwegen als land sterker te maken.
De vlag van Noorwegen
In Noorwegen hebben de meeste huizen een vlaggenstok en een bijpassende vlag. Bij het minste of geringste wordt de vlag uitgestoken. De huidige nationale vlag van Noorwegen werd in 1898 in gebruik genomen. Dat was overigens niet het jaar waarop de vlag is ontworpen. Dat gebeurde in 1821 door Fredrik Meltzer. De vlag van Noorwegen is rood met daarop een donkerblauw kruis afgebeeld. Het kruis heeft witte randen.
Staafkerken of stavkirken
De gewone stavkirke (staafkerk) is een eenvoudig, verhoudingsgewijs klein gebouw met een smaller koor, waarvan de wanden zijn opgebouwd uit dragende stijlen en schotten. De oudste van de 29 overgebleven stavkirken stamt uit de 12e eeuw. De basis van de duurzaamheid van dit soort gebouwen is het stevige fundament. De palen en stijlen steunen hierbij op liggende balken, waardoor ze minder gemakkelijk vermolmen. Centraal onderdeel van de versiering is het ornamentele houtsnijwerk bij de ingang. Deze manier van decoreren gaat waarschijnlijk terug op de dierenornamentiek van de Vikingen.
De provincies van Noorwegen
Noorwegen is verdeeld in 11 provincies. In het Noors heten de provincies fylker. Noorwegen heeft een gecentraliseerd bestuur, het wordt vanuit Oslo bestuurd. Onderdeel van het bestuur is de verdeling in de provincies. Deze bestuurslaag bevindt zich tussen de centrale overheid, regering en parlement, het Storting, en de gemeenten. Oslo is zowel een provincie als een stad. De indeling in fylker is sinds 2018 gewijzigd aangezien Nord-Trøndelag en Sør-Trøndelag werden samengevoegd tot Trøndelag. In 2020 volgde een verdere samenvoeging.
Legenden en mythologie in en van Noorwegen
Mythologie en bijzondere legenden maken deel uit van de cultuur in Noorwegen. Er is best veel bekend over de mythologie alleen is het moeilijk om een volledig beeld te krijgen. Het is niet zomaar vast te stellen wat in Noorse inwoners voor de komst van het christendom precies geloofden. De legende en sagen geven in ieder geval een beeld van hoe men naar de wereld keek en wat men belangrijk vond.
Kerst in Noorwegen
In Noorwegen spelen tradities een grote rol. Ook tijdens de kerstdagen komen verschillende tradities tevoorschijn. In Noorwegen wordt kerst niet gevierd op 25 maar op 24 december. Zodra de avond invalt en het donker wordt, worden de lichtjes in de bomen ontstoken. Dat is een belangrijk moment waar alle kinderen gespannen naar toe leven.
Kerst is ook in Noorwegen een echt familiefeest. Er worden cadeaus gegeven en met elkaar gegeten. Dit is het centrale gebeuren. De hele familie probeert bij elkaar te zijn.
De kerstmaaltijd is traditioneel: elk jaar wordt hetzelfde gegeten en grote delen van de Noorse bevolking eet precies hetzelfde. Overigens hangt dit wel af van de regio waar je in Noorwegen bent: verschillende regio’s hebben verschillende tradities. Zo wordt er veel ribbe (rib), een soort gehakt, gegeten Daarnaast worst, gekookte aardappels, zuurkool en rode kool.
Ander traditioneel eten zijn bijvoorbeeld visballetjes in bouillon gekookt, gerookte zalm, rendiervlees met een compote van poolbessen.
Bij een traditioneel feestmaal als kerst ontbreekt ook meestal de Gjetost niet. Gjetost een een geitenkaas waarbij de melk bij de bereiden zeer lang gekookt wordt. Daardoor krijgt de uiteindelijke geitenkaas een bruine kleur en wordt de kaas een klein beetje zoet. Volgende de Noorse kenners is de kaas op zijn lekkerst als hij gegeten wordt in een boekweitflensje. Daar moet dan een glas of beker warme wijngrog gedronken worden. Dit is een mengsel van warme wijn met water. Je kunt je voorstellen dat je dit dan moet nuttigen in een warme blokhut terwijl buiten de sneeuw valt.